Програма на економски реформи

Како поддршка за подобрување на економското управување Европската Унија (ЕУ) во Стратегијата за проширување од октомври 2013 година воведе нов пристап наречен Поедноставен европски семестар, при што земјите од Западен Балкан и Турција од октомври 2014 година се поканети од Европската Комисија (ЕК) да ги подобрат економските политики и да го зајакнат економското управување, преку подготовка на програми на економски реформи – ПЕР.

Република Северна Македонија учествува во тој процес со кој се врши претпристапното усогласување на економските политики со Европската Унија и секоја година подготвува ПЕР која содржи макроекономски и фискални политики и индикатори, како и структурни реформи и мерки за подобрување на конкурентноста на земјата и намалување на невработеноста. Подготовката на ПЕР на ниво на Влада е координирана од страна на Министерството за финансии, а се доставува до ЕК по нејзино усвојување од страна на Владата на Република Северна Македонија, најдоцна до 31 јануари.

По доставување на ПЕР до ЕК, истата се оценува преку оценски мисии во земјата од страна на ЕК, Европската Централна Банка и Еуростат. Потоа започнува дијалог во рамките на Советот на ЕУ. Прво се одвива дискусија на техничко ниво во рамки на помошните тела на Советот како подготовка за дијалог во рамки на Советот на ЕУ претставен од таканареченото „трио“, односно тековното и двете последователни претседателства, со министрите за финансии и гувернерите на централните банки од земјите – кандидати за членство од Западен Балкан и Турција. Процесот завршува со донесување заеднички заклучоци врз основа на оценката на ПЕР и се даваат препораки за подобрување на макроекономската политика на земјата, управувањето со јавните финансии и квалитетот на структурните реформи (т.н. “Policy guidance” – „Насоки за политиките“). Земјите кандидати при подготовка на наредната ПЕР се должни да известат за степенот на спроведување на препораките во минатата година, а во насока на исполнување на првиот економски критериум за пристап во ЕУ – постоење на функционална пазарна економија.

Програмата за економски реформи 2022 – 2024 е усвоена од страна на Владата на Република Северна Македонија на 28 јануари 2022 година, а официјално е доставена до Европската Унија на 31 јануари 2022 година.

Самата подготовка на ПЕР како кохерентен стратешки документ и нејзиното навремено доставување до ЕК, претставува потврда за капацитетот на администрацијата на земјата, од аспект на координација на економските политики и ефикасност во работата. ПЕР е заеднички резултат на повеќе институции, а целокупната подготовка се координира од страна на Министерството за финансии.

ПЕР е комплексен документ кој се изработува согласно Водичот на Европската комисија за подготовка на ПЕР од јуни 2021 година и Водич за трошоците од март 2019 година. При избор на клучните секторски структурни реформи, институциите ги имаат предвид предизвиците и проблемите во соодветните области, кои влијаат врз зголемување на конкурентноста и економскиот раст на земјата, како и на создавањето на работни места. При подготовка на ПЕР 2022-2024 земени се предвид повеќе стратешки и други документи:

• Програмата за работа на Владата на РСМ 2020-2024 година, објавена од Владата;
• Ревидирана фискална стратегија за периодот 2022 –  2024 (со изгледи до 2026); 
• Буџет на Република Северна Македонија за 2022 година;
• Стратегијата за реформа на даночниот систем 2021 – 2025;
• Планот за фискална одржливост и поддршка на економскиот раст;
• Планот за забрзан економски раст 2022 – 2026;
• Национална програма за усвојување на правото на Европската Унија, објавена од СЕП;
• Спогодбата за стабилизација и асоцијација со Европските заедници и нивните земји-членки, објавена од СЕП;
• Програма за реформа на управувањето со јавните финансии 2018-2021;
• Стратегија за формализирање на неформалната економија во РМ 2018 – 2022, објавена од МТСП во делот Документи од областа на работните односи и вработувањето;
• Стратегија за здравство 2021 – 2030 година;
• Стратегија за развој на енергетиката;
• Национална стратегија за води 2012 – 2042 година;
• Национална стратегија за одржлив развој;
• Национална стратегија за транспорт,
• Националната стратегија за мали и средни претпријатија 2018 – 2023, објавена од Министерството за економија;
• Стратегија за образованието со акциски план за периодот 2018 – 2025 година, во делот Стратешки документи;
• Индустриска стратегија 2018 – 2027 година;
• Национална стратегија за вработување 2021 – 2027 година;
• Ревидирана Програма за реформи во вработувањето и социјалната политика 2022 – ЕСРП, објавена од Министерството за труд и социјална политика;
• Повеќегодишниот акциски план за регионално економско поврзување на земјите од Западен Балкан;
• Извештај на ОЕЦД – Конкурентноста во Југоисточна Европа: Преглед на политиките 2021;
• Одржливите развојни цели на Обединетите нации;
• Стратегијата Југоисточна Европа 2030, објавена од Советот за регионална соработка;
• Европскиот Зелен План;
• Зелената Агенда за Западен Балкан;
• Дигиталната Агенда;
• Економско – инвестицискиот план за Западен Балкан;
• Препораките од заедничките заклучоци од Економско – финансискиот дијалог од 12 јули 2021 година;
• Извештајот за напредокот на Република Северна Македонија за 2021 година;
• Извештајот на ЕК со оценка на Програмата на економски реформи 2021-2023 година;