Tatimi mbi Vlerën e Shtuar (TVSH) si tatim i përgjithshëm i konsumit është futur me Ligjin për Tatimin mbi Vlerën e Shtuar dhe rregullon llogaritjen dhe pagesën e tij. Më poshtë i nënshtrohen tatimit mbi TVSH-në:
• furnizimi i mallrave dhe shërbimeve, i cili kryhet për konsideratë në vend nga tatimpaguesi në kuadër të veprimtarisë së tij ekonomike dhe
• importi i mallrave.
Tatimpagues është person juridik dhe fizik që ushtron veprimtari në territorin e Republikës së Maqedonisë dhe obligim për regjistrim të detyrueshëm për qëllime të TVSH-së kanë vetëm ata tatimpagues të cilët:
• në vitin e kaluar kalendarik kanë realizuar qarkullim të përgjithshëm të tatueshëm mbi 2.000.000 denarë (përfshirë tatimin që u takon, përveç qarkullimit të liruar pa të drejtë zbritjeje të tatimit paraprak);
• ose qarkullimi total i të cilit pritet që në fillim të aktivitetit afarist të tejkalojë shumën (mbi 2.000.000 denarë);
• ose gjatë vitit e kalon shumën (mbi 2.000.000 denarë).
Bizneseve të vogla që janë nën pragun e regjistrimit të detyrueshëm u jepet mundësia të zgjedhin nëse do të regjistrohen si pagues të TVSH-së.
TVSH-ja llogaritet duke aplikuar norma tatimore proporcionale në bazën tatimore për furnizimet e tatueshme të mallrave dhe shërbimeve dhe importet, si më poshtë:
1. Sipas shkallës së përgjithshme tatimore prej 18%, e cila zbatohet për të gjithë qarkullimin dhe importin e tatueshëm, me përjashtim të xhiros dhe importeve të tatuara me normën tatimore preferenciale dhe
2. Sipas normës tatimore preferenciale prej 5%, e cila zbatohet për qarkullimin dhe importin e mallrave dhe shërbimeve të mëposhtme:
o produkte për konsum njerëzor, ujë të pijshëm nga sistemet publike për furnizimin dhe largimin e ujërave të zeza urbane dhe ujë për ujitjen e tokës bujqësore;
o publikime;
o fara dhe material fidanor për prodhimin e bimëve bujqësore, plehrave, produkteve për mbrojtjen e bimëve, folieve nga masa plastike për përdorim në bujqësi, makineri bujqësore;
o Makinat automatike të përpunimit të të dhënave dhe njësitë e tyre (kompjuterët), softuerët për makinat automatike të përpunimit të të dhënave dhe njësitë e tyre (kompjuterët);
o sistemet dhe komponentët termikë diellorë;
o medikamente;
o pajisje mjekësore, ndihmesa dhe pajisje të tjera të destinuara për të lehtësuar ose trajtuar aftësinë e kufizuar ekskluzivisht për përdorim personal nga personat me aftësi të kufizuara;
o naftë bruto për prodhimin e ushqimit për konsum njerëzor;
o qarkullimi i parë i ndërtesave të banimit dhe apartamenteve në pjesën në të cilën ato përdoren për qëllime banimi dhe që do të kryhet brenda pesë viteve pas ndërtimit;
o ushqimi i kafshëve, aditivët e ushqimit dhe kafshët e gjalla;
o produkte për bebe, duke përfshirë: krevat fëmijësh, karrocë fëmijësh, karrocë, relaksues, sedilje makine, vaskë, shishe ushqimi, biberon, shishe dhe pelena për fëmijë;
o mjete shkollore, duke përfshirë: çanta shkollore (çantë shpine), fletore, laps, stilolaps, bllok, fletore pune, shkumësa me ngjyra, vizore, busull, plastelinë, mprehëse, gomë dhe korrigjues;
o transportin e personave dhe bagazheve shoqëruese të tyre;
o shërbimet për ruajtjen e pastërtisë publike dhe deponimin e mbeturinave;
o Shërbimet e akomodimit (qëndrimi gjatë natës) ose akomodimi me mëngjes, gjysmë pansion ose të plotë;
o në të gjitha llojet e objekteve komerciale hotelierike.
o Energjia termike për ngrohje;
o Energjia elektrike për amvisëri dhe
o Shërbimet e zejtarisë të kryera nga zejtarët të cilët janë të regjistruar në regjistrin zejtar në përputhje me Ligjin e Zejtarisë, përkatësisht: Riparimi i: – biçikletave, – këpucëve dhe produkteve prej lëkure, – veshjeve dhe lirive shtëpiake (përfshirë riparimin dhe modifikimin) dhe shërbimet e parukierisë.
3. Norma tatimore preferenciale prej 10% zbatohet:
• shërbimet për shpërndarjen e ushqimeve dhe pijeve për konsum në vend dhe shërbimet e kateringut, me përjashtim të pijeve alkoolike;
• për tregtimin dhe importin e energjisë elektrike për amvisëri dhe
• mbi tregtinë dhe importin e burimeve të energjisë.
Disa transaksione janë të përjashtuara nga e drejta për të zbritur taksën e mëparshme, si p.sh.
• qarkullimin e ndërtesave të banimit dhe apartamenteve, në pjesën në të cilën ato përdoren për qëllime banimi, me përjashtim të xhiros së parë, që do të kryhet brenda një periudhe deri në pesë vjet pas ndërtimit, si dhe dhënia me qira. të ndërtesave të banimit dhe apartamenteve, nëse përdoren për qëllime banimi;
• qarkullimi i pullave postare dhe tarifore në vlerën e tyre nominale, i zarfeve, kartelave postare dhe letrave tjera postare me vlerë në të cilat janë shtypur pullat postare, si dhe e pullave kontrolluese (banderole) dhe shërbimeve postare nga Posta e Maqedonisë;
• operacionet bankare dhe financiare, shërbimet e sigurimit dhe risigurimit, duke përfshirë shërbimet e ndërlidhura të ndërmjetësve dhe agjentëve të sigurimit;
• lojërat e fatit dhe lojërat zbavitëse, kryerja e të cilave rregullohet me Ligjin për lojërat e fatit dhe lojërat zbavitëse;
• shërbimet arsimore, shërbimet shëndetësore;
• shërbimet dhe furnizimi me mallra nga institucionet e kujdesit dhe mbrojtjes sociale, duke përfshirë shërbimet e shtëpive të të moshuarve për shtrimin në spital, kujdesin dhe trajtimin e të moshuarve;
• shërbimet në kuadër të kujdesit dhe mbikëqyrjes së fëmijëve dhe të rinjve, si dhe tregtisë së mallrave të lidhura ngushtë me ta;
• shërbimet në kuadër të akomodimit të fëmijëve dhe të rinjve për qëllime të edukimit, arsimimit ose trajnimit të tyre, si dhe tregtisë së mallrave të lidhura ngushtë me to;
• transport ndërkombëtar pasagjerësh,
• qarkullimi nga institucionet që kryejnë veprimtari në fushën e kulturës me qëllim jofitimprurës për shërbime kulturore dhe mallra të lidhura drejtpërdrejt me ato shërbime.
Disa transaksione përjashtohen me të drejtën e zbritjes së tatimit të mëparshëm, si p.sh.
• eksporti i mallrave;
• qarkullimin e mallrave të transportuara ose të dërguara nga vendi në zona të lira, zona doganore ose magazina doganore;
• shërbimet në lidhje me importin, eksportin dhe transitin;
• qarkullimi i arit dhe metaleve të tjera të çmuara drejt bankave qendrore;
• tregtimin, modifikimin, riparimin, mirëmbajtjen, dhënien me qira dhe dhënien me qira të avionëve të përdorur kryesisht në trafikun ajror komercial ndërkombëtar, si dhe dërgimin, dhënien me qira, riparimin dhe mirëmbajtjen e mallrave të përdorura për pajisjen e avionit; si dhe furnizimin e mallrave dhe shërbimeve që lidhen me plotësimin e nevojave imediate të avionëve;
• transporti ndërkombëtar ajror i udhëtarëve në trafikun ajror;
Gjatë importimit të mallrave në vend, parashikohen edhe përjashtime të caktuara, të cilat janë të listuara në mënyrë shteruese në vetë ligjin.
Sipas kërkesës, tatimpaguesve të cilët nuk kanë seli apo filiale në Republikën e Maqedonisë dhe të cilët nuk kryejnë veprimtari në të, do t’u kthehet taksa e mëparshme e paguar për blerjet në vend.
Organizatave jofitimprurëse u jepet një rimbursim i TVSH-së për furnizimin dhe importin e mallrave që transportohen jashtë vendit ku ato përdoren për qëllime humanitare, bamirëse ose edukative.
Nëse misioni i huaj diplomatik ose konsullor blen mallra ose përdor shërbime për qëllime zyrtare në vend, do t’i kthehet TVSH-ja e paguar, për faturat shuma e të cilave tejkalon 5.000 denarë, përfshirë TVSH-në.
Rimbursimet e TVSH-së i bëhen edhe personelit diplomatik, nëse personat e listuar kanë blerë mallra ose kanë përdorur shërbime në vend për nevoja personale. Në atë rast, rimbursimi është i kufizuar në shumën totale prej 50.000 denarë për vitin përkatës kalendarik.
Organizatat ndërkombëtare dhe anëtarët e tyre sigurojnë rimbursimin e TVSH-së për furnizimin e mallrave ose shërbimeve ndaj tyre, sipas kushteve dhe kufizimeve të përcaktuara nga marrëveshjet ndërkombëtare.
